وحشی بافقی: سینۀ آتش افروز

 

الهی سینه ای ده آتش افروز
در آن سینه دلی وآن دل همه سوز
هر آن دل را که سوزی نیست، دل نیست    
 دِلِ افسرده غیر از آب و گل نیست
 دلم پُر شعله گردان، سینه پُر دود    
 زبانم کن به گفتن آتش آلود
  کرامت کن درونی دَرد پَروَرد    
 دلی در وِی درون دَرد و برون دَرد
  به سوزی ده کلامم را روایی    
 کز آن گرمی کند، آتش گدایی
  دلم را داغ عشقی بر جَبین نِه    
 زبانم را بیانی آتشین دِه
  سخن کز سوز دل تابی ندارد    
 چکد گر آب از او، آبی ندارد
 دلی افسرده دارم سخت بی نور    
 چراغی زو به غایت روشنی دور
 بده گرمی دِلِ افسرده ام را    
 فروزان کن چراغ مُرده ام را
 ندارد راه فکرم روشنایی    
 ز لطفت پَرتُوی دارم گدایی
 اگر لطف تو نَبوَد پَرتو انداز    
 کجا فکر و کجا گنجینه ی راز
 زگنج راز در هر کُنجِ سینه    
 نهاده خازنِ تو صد دفینه
 ولی لطف تو گر نَبوَد، به صد رنج    
 پَشیزی کس نیابد زان همه گنج
 چو در هر کُنج، صد گنجینه داری    
 نمی خواهم که نومیدم گذاری
 به راهِ این امیدِ پیچ در پیچ    
 مرا لطف تو می باید، دگر هیچ!   

منبع: وبلاگ برگ های ادب پارسی.

تصویر: ویکی پدیا.       

سعدی شیرازی: عذر تقصیر

 

 

عذرِ تقصیر

 

منّت خدای راعزّوَجلّ، که طاعتش موجب  قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت .

هرنَفَسی که فرو می رود مُمِدّ حیات است و چون برمی آید مُفَرَّحِ ذات.

پس، در هر نَفَسی دو نعمت موجود است و برهر نعمتی، شُکری واجب .

از   دست  و زبان  که  برآید

کز عهدۀ  شـکرش   بِدَرآید

بنده همان بِه که زِ تقصیـر خویش

عـذر به درگـاه خــدای آورد

وَرنـه سـزاوار خـداوندیـش

کس نتواند که به جای آورد

بارانِ رحمتِ بی حسابش همه را رسیده و خوانِ نعمتِ بی دریغش همه جا  کشیده.

پردۀ ناموس بندگان به گناه  فاحش ندرد و وظیفۀ روزی به خطای منکر نبرد .

********

ای برتراز خیـال و قیـاس و گمان و وَهم

وَز هرچه گفته اند و شنیدیم و خوانده ایم

مجـلس تمام گشت و به آخــر رسید عـمـر

مـا هـمچنـان در اوّلِ وصـفِ تـو مانده ایم

 

منبع : گلستان سعدی،تصحیح و توضیح: غلامحسین یوسفی(دکتر)،انتشارات خوارزمی، تهران، چاپ دوم 1369، صص 49 و 51. 

منبع  تصویر :خبرگزاری تسنیم .

 

نظامی گنجوی: پادشاه جهان

     خدایا جهان پادشاهی توراست     

 زما خدمت آید خدایی توراست

             پناه بلندی و پستی تویی             

 همه نیستند آنچه هستی تویی

             همه آفریده است بالا و پست             

تویی آفرینندۀ هرچه هست

آورده اند که مضامین سه بیت بالا را نخسین بار فردوسی در بیت زیر از شاهنامه آورده است:

   جهان را بلندی و پستی تویی   

  ندانم چه ای هرچه هستی تویی

منابع:

کلیات حکیم نظامی گنجوی، وحید دستگردی(دکتر)، تهران، انتشارات علمی، چاپ دوم: 1363، ج3، شرفنامه، ص2.

کتاب کار و راهنمای دانش آموز ادبیّات فارسی 1، حسن ذوالفقاری(دکتر) و الهۀ غلامی، تهران، انتشارات فاطمی، چاپ اوِل: 1383، ص6.

عکس: ویکی پدیا

خواجه عبدالله انصاری: باغ امید

 

 

 

         باغ امید

الهی! از مهر تو اثر آمد، همۀ مهرها سرآمد

الهی! گفتی کریمم، امید بدان تمام است؛ تا کَرَم تو در میان است

الهی! ندانم که در جانی، یا جان را جانی، نه اینی، نه آنی؛ ای جان را زندگانی،حاجت ما عفو است و مهربانی

الهی! بنیاد توحید ما را خراب مکن، و باغ امید ما را بی آب مکن و به گناه روی ما را سیاه مکن

الهی! می بینی و می دانی، و برآوردن می توانی

 

 

منبع:

سخنان پیر هرات، خواجه عبدالله انصاری، به کوشش دکتر محمّد جواد شریعت، شرکت سهامی کتاب های جیبی،با همکاری انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ ششم 1370، صص 3، 4، 27 و 58 .

منبع تصویر: ساعد نیوز

فردوسی و فیلسوف

فردوسی و فیلسوف

 

  تو بر کردگار روان و خرد  

ستایش گزین تا چه اندر خورد

  همه دانش ما به بیچارگی است  

به بیچارگان بر بباید گریست

  ایا فلسفه دان بسیارگوی 

  بپویم به راهی که گویی مپوی

                 تو را هرچ بر چشم بگذرد               

  نگنجد همی با دلت با خرد

       سخن هرچ بایستِ توحید نیست       

  به ناگفتن و گفتن او یکی است

    تو گر سخته ای شو سخن سخته گوی   

   نیاید به بن این گفت و گوی

همی بگذرد بر تو ایام تو 

  سرایی جز این باشد آرام تو

   نخست از جهان آفرین یاد کن 

 پرستش بر این یاد بنیاد کن

 کزویست گردون گردان به پای

 هم اویست بر نیک و بد رهنمای

 

شاهنامۀ فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان(دکتر)، تهران، نشر داد، چاپ دوم، 1374،

ج4، داستان اکوان دیو، صص 301 و 302.

فردوسی توسی. به نام خداوند جان و خرد

 

 

به نام خداوند جان و خرد

کزین برتر اندیشه بر نگذرد

خداوند نام و خداوند جای

خداوند روزی ده رهنمای

خداوند کیهان و گردان سپهر

فروزندۀ ماه و ناهید و مهر

ز نام و نشان و گمان برتر است

نگارندۀ بر شده پیکر است

به بینندگان آفریننده را

نبینی مرنجان دو بیننده را

نیابد بدو نیز اندیشه راه

که او برتر از نام و از جایگاه

سخن هرچه زین گوهران بگذرد

نیابد بدو راه جان و خرد

خرد گر سخن برگزیند همی

همان را گزیند که بیند همی

ستودن نداند کس او را چو هست

میان بندگی را ببایدت بست

خرد را و جان را همی سنجد او

در اندیشۀ سخته کی گنجد او

بدین آلت رای و جان و زبان

ستود آفریننده را کی توان

به هستیش باید که خستو شوی

ز گفتار بی کار یکسو شوی

پرستنده باشی و جوینده راه

بژرفی بفرمانش کردن نگاه

توانا بود هرکه دانا بود

ز دانش دل پیر برنا بود

از این پرده برتر سخن گاه نیست

ز هستی مر اندیشه را راه نیست

 

منبع:

شاهنامۀ فردوسی(از روی چاپ مسکو)، به کوشش و زیر نظر دکتر سعید حمیدیان، ناشر: دفتر نشر داد،چاپ دوم(اوّل برای ناشر)،1374، ص12 و 13 .

منبع عکس:

ویکی فقه

سجده

و حرکت تو میان سجده کنندگان را [می نگرد].

(قرآن کریم، شعرا: 19)

(ترجمۀ فولادوند)

خیّام نیشابوری(راز و نیاز)

 

 

 

 

راز و نیاز

 

ای از حـرم ذات تـو عـقل آگه نی

وز معصیت و طاعت ما مستغنی

مستـم ز گـنـاه و از رجـا هشیارم 

امـیــد بـه رحـمـت تـو دارم یعـنـی

 

***

 

گر گوهر طاعت نسُفتم هر گز 

ور گَرد گنه ز رخ نرُفتم هرگز

نـومـیــد نـیــم ز بارگـاه کرمت

 زیرا که یکی را دو نگفتم هرگز

 

***

 

بـا تـو بـه خـرابـات اگـر گـویــم راز 

بِه زانکه کنم بی تو به محراب نماز

ای اوّل و آخر تو و جز تو همه هیچ 

خواهی تو مرا بسوز و خواهی بنواز

 

***

 

 

   منبع:

   رباعیّات خیّام(طربخانه)، یاراحمد بن حسین رشیدی تبریزی، با تصحیح: استاد علّامه جلال الدّین همایی، مؤسسۀ نشر هما، تهران، چاپ دوم 1367، صفحات 7 و 8 .